تاریخچه تونل‌های باد از ابتدا تا به امروز
تونل‌های باد برای اولین بار در آخرین سال‌های قرن 19 میلادی ساخته شد. در آن سال‌ها تحقیق درباره ایرودینامیک و جریان‌های هوا در اطراف اجسام تازه آغازشده بود. تا مدت‌ها تونل‌های باد محلی برای آزمایش میزان مقاومت هوا در وسایل پرنده در نظر گرفته می‌شد. بعدازاینکه تونل‌های هوا خدمات خود را به صنعت هواپیماسازی و خودرو ارائه کرد با تغییر از شکل افقی به عمودی کارکردی متفاوت و جدیدی یافت. تونل‌های باد عمومی این روزها تبدیل به محلی امن برای شبیه‌سازی سقوط آزاد و تمرین ورزشکاران این رشته شده است و البته موردتوجه سایر افراد با اهداف تفریحی هم قرار می‌گیرد. در تونل‌های باد عمودی فن‌های بزرگ و قدرتمند نیروی لازم برای معلق شدن را در استوانه‌ای عمودی فراهم می‌کند که عموماً با نیروی برق کار می‌کنند و حجم زیادی از باد را به سمت بالا تولید می‌کنند. اولین تونل‌های باد فقط در اختیار افراد نظامی قرار داشت و با نیروی دیزل یا سایر سوخت‌ها کار می‌کردند.
تونل باد سازی
ساخت تونل‌های باد فرایندی بسیاری تخصصی است که نیاز به فناوری بسیار پیشرفته‌ای دارد. تعداد شرکت‌هایی که در دنیا می‌توانند تونل باد بسازند بسیار محدود است. شرکت آرودیوم از جمله شرکت‌هایی است که در این حوزه فعالیت قابل‌توجهی دارد. این شرکت فعالیتش را از سال 1979 با ساخت اولین تونل باد دنیا برای پرواز انسان آغاز کرده است که در اختیار عموم قرار گرفت. آرودیوم ازجمله شرکت‌هایی بوده است که در مراسم بسیار مهم و رسمی مانند المپیک تورین 2006 و در مراسم افتتاحیه آن حضور می‌یابد و نمایشی از توانمندی در ایجاد تونلی باد در فضای باز را به رخ جهان می‌کشد. پس از این اتفاق تاریخی و نمایش خیره‌کننده‌ای از پرواز در مراسم المپیک این شرکت درزمینهٔ استفاده از تونل‌های باد برای اهداف نمایشی و تجاری فعالیت قابل‌توجهی را آغاز می‌کند.
در کنار ساخت تونل‌های باد در فضای باز، شرکت آرودیوم با استفاده از آخرین فناوری‌های روز درزمینهٔ ساخت تونل‌های باد در فضای بسته نیز فعالیت قابل‌توجهی را در یک دهه گذشته انجام داده است. تونل‌های بادی که این شرکت می‌سازد در سراسر دنیا حضور فعال دارند.
یکی از قابلیت‌های مهم این شرکت ساخت تونل‌های باد استوانه‌ای با اهداف تجاری و تفریحی است که در سال‌های اخیر گسترش زیادی پیداکرده است. این شرکت به‌عنوان پیمانکار در مجتمع تجاری تفریحی میکامال در حال ساخت تونل باد از نوع فضای بسته است.
هزینه تونل باد
تجربه معلق شدن در هوا در تونل باد نسبت به سقوط آزاد از هواپیما بسیار ارزان‌تر است. در رابطه با سقوط آزاد افراد باید هزینه دوره‌های آموزشی را بپردازند تا بتوانند به‌تنهایی سقوط از هواپیما را تجربه کنند که این کار هزینه زیادی را می‌طلبد. پرش دونفری (تندم) همراه با مربی نیز گزینه گران‌قیمت دیگری است که درنهایت 30 ثانیه حس سقوط را ایجاد می‌کند. در سقوط آزاد هزینه‌های جانبی گران‌قیمتی مانند اجاره هواپیما وجود دارد که از متقاضیان گرفته می‌شود اما در تونل این هزینه سرسام‌آور کسر می‌شود و درمجموع قیمت قابل پرداخت کاهش می‌یابد.
مدت حضور در تونل باد حداقل دو دقیقه است بنابراین می‌توان انتظار داشت حس معلق بودن بسیار بیشتری را تجربه کرد. قیمت‌ها و شرایط مختلفی برای سقوط آزاد در نظر گرفته می‌شود تا افراد حرفه‌ای و تازه‌کار بتوانند با هزینه کمتر سقوط آزاد را به شکلی بهتر تجربه کنند.
وضع تونل‌های باد در دنیا
در سال 2016 بیش از 35 تونل باد از نوع فضای بسته و جدید در دنیا ساخته‌شد که نسبت به سال‌های گذشته رشد چشم‌گیری داشت. از میان این 35 تونل باد 32 تونل به‌صورت عمومی مورد مصرف خواهند داشت و سه تونل هم به‌صورت خصوصی بهره‌برداری می‌شوند. در سال 2015 تونل باد بلژیک با عرض 2/5 متر رکورددار تونل باد دنیا ازنظر عرض شد. میانگین عرض تونل بادهایی که ساخته می‌شوند 4 متر و 30 سانتی‌متر هستند که بیشترین متقاضی را به خود اختصاص می‌دهند. باید دانست که در دنیا 134 تونل باد از نوع فضای بسته به‌صورت فعال وجود دارد و هرسال به این تعداد افزوده می‌شود.
در رابطه با تونل‌های بادی که در فضاهای باز استفاده می‌شوند آمار دقیقی وجود ندارد و معمولاً به دلیل مسائل امنیتی برای افراد غیرحرفه‌ای کمتر موردتوجه قرار می‌گیرد و بیشتر با اهداف نمایشی مورد مصرف دارد. تونل‌های بادی که در فضای باد استفاده می‌شوند این قابلیت را دارند که بر روی هر سطحی پیاده‌سازی شوند و به‌صورت موقت مورد مصرف قرار بگیرند و سپس جابجا شوند.
تونلی برای پرواز با لباس بالدار
در کنار تونل‌های باد در فضای باز و بسته نوع جدیدی از تونل باد هم مطرح‌شده است که به‌صورت افقی و در فضای بسته است. این تونل درواقع اولین تونل باد مخصوص پرواز بالباس بالدار (وینگ سوت) است که در استکهلم سوئد ساخته‌شده است. این تونل باد که از نوع افقی است سیستم‌های امنیتی خاصی دارد که کمک می‌کند افراد غیرحرفه‌ای هم بتوانند پرواز بالباس بالدار را تجربه کنند. از طرفی طرفداران پرواز با این لباس خاص در دنیا در حال افزایش هستند. این ورزش نیازمند مهارت بسیار زیاد در سقوط آزاد است و داشتن تونل‌های باد یک نیاز ضروری و لازم برای این حوزه به‌حساب می‌آید. سوئد اولین کشوری است که در این زمینه گام برداشته است چرا که یکی از خطرناک‌ترین رشته‌های ورزش هوایی به‌حساب می‌آید بنابراین لازم است تا افراد در شرایط کنترل‌شده‌ای به افزایش مهارت‌های خود در کنترل پرواز در میان صخره‌ها بپردازند. افرادی که با لباس بالدار پرواز می‌کنند نرخ مرگ و میرشان نسبت به سایر ورزش‌های هوایی بسیار بیشتر است.
بازار مصرف
ازنظر بازاریابی تونل‌های باد ازجمله امکاناتی به‌حساب می‌آیند که در معرض مصرف عموم قرار می‌گیرند. مشتری‌های اغلب آن‌ها افرادی هستند که هیچ تجربه‌ای در رابطه با سقوط و چتربازی ندارند. چتربازان محلی و افرادی که به کارهای نمایشی در تونل باد علاقه دارند از دیگر مشتری‌های این تونل‌ها هستند که ازنظر جامعه آماری تعداد کمتری را به خود اختصاص می‌دهند.
محدودیت‌ها در تونل باد بسیار کم است و ازاین‌جهت افراد زیادی می‌توانند در آن حضور پیدا کنند. فناوری واقعیت مجازی به کمک این پدیده آمده است و نقطه‌ضعفی که در تونل باد به علت وجود نداشتن منظره احساس می‌شد به کمک واقعیت مجازی تا حدودی رفع می‌شود. این پروژه در برخی تونل‌های باد تجربه‌شده است و نتایج نشان داده که این فناوری می‌تواند تا حدی تونل باد را به سقوط آزاد نزدیک کند. به‌طورکلی در جوامعی که شناخت بیشتر از امکانات هوایی و ورزش‌های هوایی وجود داشته باشد مشتری‌های بیشتری برای تونل باد صف می‌کشند.
در تونل‌های باد افراد با حداقل سن 3 یا 4 سال می‌توانند از آن استفاده کنند و محدودیت وزنی بین 110 تا 120 کیلوگرم وجود دارد که بر اساس قوانینی که تونل اعمال می‌کند و شرایطی که دارد ممکن است تغییر کند. سرعت باد در تونل‌های باد فضای بسته بیش از 280 کیلومتر است. تمام این شرایط باعث می‌شود علاقه مدان زیادی به سمت آن جذب شوند.
پراکندگی جغرافیایی
تونل‌های باد ارتباط مستقیمی با صنعت گردشگری و ورزش‌های اکستریم دارد. بیشترین تراکم تونل‌های باد در اروپا و آمریکای شمالی است. در کشورهایی که صنعت گردشگری رو به رشد دارد تونل‌های باد هم حضور پیدا می‌کنند و این روند همچنان در نقاط نوظهور گردشگری دیده می‌شود. در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بیش از هفت تونل باد وجود دارد که تعدادی از آن‌ها هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌اند. در کنار همه تونل‌های باد این محدوده در ایران نیز یکی از زیباترین و مجهزترین تونل‌های باد منطقه در مجتمع تجاری تفریحی میکامال در حال ساخت است که انتظار می‌رود با بهره‌برداری از آن بخش بزرگی از درخواست‌های مشتاقان پرواز و هیجان دوستان برآورده شود.
نویسنده: سعید ضروری – منتشر شده در فصلنامه میکامال کیش تابستان 96
